Onder meer de motie van GroenLinks/PvdA voor een betere 'tegenmacht' is aangenomen. De motie van wantrouwen van Azarkan (Denk) haalt het niet, zo blijkt (40 stemmen voor, 93 tegen). Ook de motie van afkeuring krijgt geen meerderheid (61 voor, 72 tegen) van de stemmen, al stemden PvdA en GroenLinks wel voor deze 'gele kaart'.
Het debat is geschorst tot 01:45 uur. Daarna wordt gestemd over de moties.
Ook over deze motie van wantrouwen van Denk.Diverse fracties komen nu met voorstellen om de gedupeerde ouders sneller te helpen, om informatievoorziening aan de Tweede Kamer te verbeteren, om de rechtsstaat te versterken maar ook voor 'een nieuw sociaal contract om het vertrouwen tussen de overheid en burger te herstellen', zoals het CDA bepleit. CU wil 'de menselijke maat' terug bij de uitvoeringsorganisaties.
D66-Kamerlid Rob Jetten bedankt tijdens zijn slotwoord het kabinet voor de 'getoonde deemoed'. ,,Die was op zijn plaats."De tweede termijn van de Tweede Kamer begint. Alle zeventien partijen in de Kamer kunnen nu nog een keer hun zegje doen. Ook is er ruimte om moties in te dienen. Daarna zal het kabinet reageren op de laatste vragen én de moties. Vervolgens wordt hoofdelijk gestemd over de motie van wantrouwen van Denk. Die motie haalt zeer waarschijnlijk geen meerderheid.
Kaag (D66) zei een paar weken geleden in debat met premier Rutte: ,,Hier scheiden onze wegen.'' Na een vraag van SP-leider Marijnissen zegt Kaag daar nog het volgende over: ,,Hier scheiden de wegen. Dat wil niet zeggen dat ik voor eeuwig afstand neem van alles en iedereen. Maar ik sta op een ander punt van vertrek. Dat is daar mee bedoeld.''
,,In de notulen ziet u natuurlijk als eerste dat ik voor veel meer dualisme pleit'', zegt Kaag (D66). ,,Met de 'kaders' bedoelde ik te allen tijde fatsoenlijk met elkaar omgaan, vanuit waarden en normen''. Ook moet er 'een basis van vertrouwen zijn' om het regeerakkoord uit te voeren. ,,Dat bedoelde ik met kaders. Niets meer of niets minder.''
© ANP — Sigrid Kaag (D66) in de Tweede Kamer Het debat is vijf minuten geschorst. Zometeen krijgt minister Sigrid Kaag (D66) voor Buitenlandse Handel het woord. Zij moet reageren op vragen over haar citaten in de ministerraadnotulen. Kaag zei in 2019 dat zij vond dat een 'fel debat' erbij hoort in een democratie, maar dat de kritiek van coalitie-Kamerleden wel binnen bepaalde 'kaders' moest plaatsvinden. Wat bedoelde Kaag daar nou mee?
De aangekondigde motie van GroenLinks en PvdA is opvallend: het lijkt erop dat de twee linkse partijen hiermee de deur openzetten voor eventuele coalitiebesprekingen met VVD, D66 en CDA.
De linkse partijen eisen via de motie ook dat er meer geld gaat naar de sociale advocatuur en dat er wordt gestopt met het gebruik van discriminerende algoritmes.
GroenLinks en PvdA dienen straks een motie in waarin ze vragen om investeringen in een sterkere 'tegenmacht'. Zo willen ze dat de Tweede Kamer voortaan altijd als eerste wordt geïnformeerd over kabinetsbesluiten. Ook moet er een sterkere positie komen voor instanties als de Nationale Ombudsman, de Algemene Rekenkamer en de Autoriteit Persoonsgegevens.
Staatssecretaris Van Huffelen zegt dat er morgen 11.000 ouders een schadevergoeding van 30.000 euro hebben gekregen. Een deel van de ouders krijgt later deze compensatie. De uitbetaling is vertraagd door fouten bij de Belastingdienst.
© ANP — Staatssecretaris Alexandra van Huffelen in de Tweede Kamer Het woord is aan staatssecretaris Alexandra van Huffelen (D66) van Financiën. Kamervoorzitter Vera Bergkamp vraagt Kamerleden om haar niet al te veel vragen te stellen, omdat het debat flink uitloopt.
Kijk hier terug hoe Geert Wilders (PVV) en Wopke Hoekstra (CDA) hard botsten over het 'sensibiliseren' van CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt.
SP-leider Lilian Marijnissen vindt dat Koolmees (D66) misstanden met de kinderopvangtoeslag onder het tapijt probeerde te vegen. Koolmees ontkent dat stellig.
Nu is demissionair minister Wouter Koolmees (D66) van Sociale Zaken aan het woord. Hij kraakte in de ministerraadnotulen kritische Kamerleden af die veel vragen stelden over de toeslagenaffaire.
Koolmees: ,,Ik had op dat moment een frustratie. Dat heeft te maken met het debat van 4 juli 2019, ik had het gevoel dat we eindelijk konden werken aan oplossingen voor de ouders. Vlak na dat debat kwam er plotseling opnieuw slecht nieuws over de toeslagenaffaire. Ik had behoefte om in de ministerraad daarover stoom af te blazen. Dat ziet er helemaal niet mooi uit. Maar dat is wel de emotie die ik op dat moment heb.''
© ANP — Wouter Koolmees (D66) in de Tweede Kamer Hoekstra zegt in de toekomst 'anders met het coalitie-overleg te willen omgaan'. Kortom: ook het CDA wil af van de wekelijkse coalitievergaderingen, waarin al het kabinetsbeleid wordt afgekaart. Eerder noemde VVD'er Rutte dit ook al.
Sylvana Simons (Bij1) vraagt aan minister Hoekstra hoeveel ambtenaren zijn ontslagen vanwege de toeslagenaffaire. Dat wil Hoekstra niet zeggen. Hij wil daarover eerst ruggespraak houden met de staatssecretaris.
Wilders haalt flink uit naar Wopke Hoekstra (CDA). De PVV-leider vindt dat Hoekstra excuses moet maken voor het 'sensibiliseren' van CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Maar dat doet Hoekstra niet. ,,Ik vind dat als een staatssecretaris op mijn ministerie worstelt met de uitvoering, dat ik daar ook aandacht voor mag vragen'', aldus de demissionair minister van Financiën.
,,Wat een rare partij is het toch, het CDA'', zegt PVV-leider Geert Wilders tegen Hoekstra.
Wilders: ,,Wat ik nou niet begrijp is dat de minister zijn termijn niet begon met excuses aan meneer Omtzigt.''
Hoekstra reageert: ,,Ik ben begonnen met excuses maken aan de ouders. Ik heb geprobeerd context te schetsen van wat ik heb gezegd en waarom ik dat heb gezegd.''
Wilders: ,,Dat is totaal geen antwoord op mijn vraag. Komt u nog met excuses aan de heer Omtzigt?''
Hoekstra: ,,Ik vind het terecht dat ik aandacht heb gevraagd bij de heer Omtzigt. En andersom heb ik dat ook gedaan bij mensen die zeiden 'het zal wel meevallen met die toeslagenaffaire'.''Met 'sensibiliseren' bedoelde Hoekstra (CDA) dus 'bewust maken', zo legt hij nu uit. Voormalig staatssecretaris Menno Snel (Financiën) had te maken met veel problemen bij het oplossen van de toeslagenaffaire, zegt Hoekstra. Hij wilde CDA-Kamerlid Omtzigt daarvoor 'sensibel maken, bewust maken'.
,,Het is op zichzelf begrijpelijk dat ook in het kabinet wordt gesproken over Kamerleden'', zegt Hoekstra over het 'sensibiliseren' van Pieter Omtzigt. Hij komt met een vrij ingewikkelde toelichting over zijn gewraakte uitspraak in de notulen: ,,In mijn citaat reageer ik op wat minister Koolmees zei over de uitvoering. Het ging in het kabinet vaak over de uitvoering. Mijn commentaar gaat ook precies daarover. Over het sensibel maken, het bewust maken, van de mogelijkheden en de onmogelijkheden in de uitvoering. Dit is een maar een klein deel van de discussie over alles wat zich afspeelde.''
Kamerleden snappen niet veel van deze uitleg, lijkt het.
© ANP — Wopke Hoekstra (CDA) in de Tweede Kamer Nu is het de beurt aan demissionair minister Wopke Hoekstra (CDA) van Financiën. Hij zal ongetwijfeld vragen moeten beantwoorden over het 'sensibiliseren' van CDA-Kamerlid Pieter Omtzigt. Hoekstra gebruikte zélf dat woord tijdens een ministerraad in 2019, zo blijkt uit maandag openbaar gemaakte notulen.
Ollongren is klaar met haar college.
Een stukje geschiedenisles door minister Ollongren nu. Zij vertelt over de 'oekaze Kok'. In 1998 besloot oud-premier Wim Kok dat ambtenaren níet met Kamerleden en journalisten mochten praten zonder uitdrukkelijke toestemming van de minister. Eind vorig jaar heeft het kabinet die 'oekaze Kok' geschrapt, zodat Kamerleden weer vrijuit met ambtenaren kunnen spreken.
Kijk hier terug hoe Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) eerder vanavond premier Rutte het vuur aan de schenen legde over de ministerraadnotulen.
,,We gaan ervoor zorgen dat we een start maken met het actief openbaar maken van onderliggende departementale nota's'', zegt minister Ollongren. Ook wil het kabinet 'persoonlijke beleidsopvattingen' van ambtenaren in de toekomst niet meer geheim houden, als Kamerleden om die stukken vragen. Het kabinet belooft dus beterschap. Volgens Ollongren was er altijd al discussie over artikel 68 van de grondwet.
© Robin Utrecht — Kajsa Ollongren in de Tweede Kamer De vergadering is heropend. Het woord is aan minister Kajsa Ollongren (D66) van Binnenlandse Zaken. Zij gaat in op artikel 68 van de grondwet, dat regelt dat het kabinet verplicht is om informatie aan Kamerleden te geven. Heeft het kabinet nou te weinig informatie over de toeslagenaffaire verstrekt - zoals critici zeggen - of valt het allemaal wel mee?
Het debat gaat zo weer verder, na een schorsing vanwege de dinerpauze.
Rutte lanceert vandaag een nieuwe term die we vaker gaan horen de komende tijd: 'de tussenwereld'. Zo omschrijft de premier het circuit van informele overleggen tussen kabinets- en Kamerleden, de Haagse vergaderweek staat bol van sessies waarin betrokkenen coalitieplannen bespreken.
Dat slaat het 'dualisme' te veel dood, vinden critici. Om de Tweede Kamer weer meer een autonome controlerende taak te geven, vindt Rutte nu dus ook dat het minder moet met die 'de tussenwereld': ,,Er is veel contact tussen Kamerleden en ministers. Waar dat het karakter krijgt van afstemmen moeten we proberen die tussenwereld weg te krijgen."
Rutte gaat nu dieper in op de notulen die het beeld schetsten van een kabinet dat geen lastige vragen duldt van coalitiepolitici. Minister Cora van Nieuwenhuizen (VVD) zegt op enig moment: ‘Het is niet acceptabel dat coalitiefracties een scherper standpunt innemen dan oppositiefracties’. Rutte beaamt dat in die vergadering.
Dat betreurt hij nu: ,,In de emotie in het kabinet, en ik praat het niet goed, was ook de sfeer: laat ons nu op adem komen, dat speelde ook mee. Zodat we het probleem kunnen oplossen."
CDA-Kamerlid Anne Kuik: ,,Kamerleden voelden constant tegenstand. Hoe kijkt u daarop terug?"
Rutte: ,,Die opmerking van mezelf is zeer negatief, sommige andere dingen vind ik begrijpelijk. De bel was geluid, we waren bezig. Veel vragen leken op: wie is schuldig? Maar we wilden het probleem oplossen."Rutte nu over de bejegening van Tweede Kamerleden. In de notulen was veel chagrijn te lezen bij bewindspersonen over 'activistische parlementariërs' als Omtzigt, Leijten en Lodders.
Rutte vindt het 'verdedigbaar' dat in sommige gevallen over individuele Kamerleden gesproken wordt. ,,Zo'n ministerraad is ook een team, soms moet er even stoom afgeblazen worden. Maar ik ben ook niet trots over wat ik teruglees, ook niet over wat ik zelf zeg. Ik vind het ongepast van mezelf dat ik echo dat coalitiepolitici niet kritischer zouden mogen zijn dan oppositiepolitici." De premier: ,,Maar het is nooit bedoeld om Kamerleden de mond te snoeren."PvdA-leider Lilianne Ploumen refereert nu aan de crisis bij de Belastingdienst. De dienst heeft nu veel moeite om gedupeerde ouders op tijd terug te betalen, schreef Trouw vanochtend: ,,Deze mensen voelen zich nu weer in de kou gezet. U moet daar verantwoordelijkheid voor nemen. Het is bijna 1 mei, ze hebben nog steeds die dertigduizend euro niet."
Rutte: ,,We zeggen niet: het valt wel mee. Dit is heel heftig voor mensen. Ik volg het: er wordt dag en nacht door honderden mensen gewerkt."Rutte debatteert nu met GroenLinks-leider Jesse Klaver en overlegt ondertussen met minister Wouter Koolmees, die zit achter hem zit. Had het kabinet meer informatie moeten geven? ,,Wij voelen dat niet zo, toch?" vraagt Rutte aan Koolmees. Maar ministers gaan toch nog even 'overleggen' over die vraag, belooft de premier.
Rutte blijft erbij: ,,Er is niets onoorbaars gebeurd. We hebben niet bewust informatie achtergehouden omdat het politiek beter uit zou komen." Hij herhaalt dat er maar één motief was om niet alle informatie naar de Kamer te sturen: de ministers wilden individuele ambtenaren niet 'voor de bus gooien' door hun namen en werk zomaar door te sturen, inclusief de 'persoonlijke beleidsopvattingen'.
Farid Azarkan reageert: ,,Dit is precies de Rutte-doctrine. 'Ik heb gelogen, maar ik heb dat naar eer en geweten gedaan'."© ANP Het debat gaat nu over de informatieplicht van het kabinet: hebben de ministers het recht op informatie van de Tweede Kamer onterecht en te veel ingeperkt? Esther Ouwehand van de Partij voor de Dieren vindt van wel: ,,Dit is heel ernstig, men heeft trouw gezworen aan de grondwet!"
Rutte zegt: ,,Ik ben het niet eens met wat u zegt, we houden ons aan de Grondwet, er is ook een debat over geweest in deze Tweede Kamer, in het licht van de democratie. Zo hoort het ook."Nu gaat Rutte verder over het Toeslagendossier. ,,Ik heb zelf ook met ouders gesproken. Dat was indrukwekkend." Dat er niet langdurig gesproken is in de ministerraad over de gedupeerden komt niet doordat ministers dat onbelangrijk vonden, stelt de premier: ,,Dat wij daar koud en niet betrokken naar gekeken zouden hebben, heeft me aangegrepen." De oplossingen die bewindspersonen aandroegen waren zo goed dat er niet lang over vergaderd hoefde te worden, schetst Rutte. ,,Niemand in het kabinet zit in de politiek om mensen dit aan te doen. Als dingen zo gruwelijk misgaan, is het je heilige plicht om het op te lossen."
Rutte staat ervoor open om de bestuurscultuur op het Binnenhof 'radicaal' te wijzigen, herhaalt hij. De Haagse besluitvormingsmachine bestaat uit diverse informele overleggen - tussen coalitiekopstukken, Kamerleden en ministers - naast de formele ministerraadsvergadering op vrijdag. ,,Die hele grote tussenwereld van coalitie-overleggen kan misschien wel helemaal weg", zegt Rutte. ,,Het debat in de Kamer kan daardoor minder vrij plaatsvinden. Dat wil ik delen bij debatten over de formatie."
Het debat gaat verder met de beantwoording van het kabinet. Eerst is premier Mark Rutte aan het woord. Hij gaat in op het klagen over Kamerleden in de ministerraad en over het vrijgeven van stukken. PVV-leider Geert Wilders onderbreekt hem al snel: ,,Hoe vindt u nu zelf dat het gaat met het herstellen van vertrouwen, zoals u vorige maande beloofd heeft. U gijzelt Nederland. U bent onderdeel van het probleem."
Rutte zegt: ,,Ik heb er heel veel en diep over nagedacht, ook over mijn eigen rol. Daar kom ik later op terug."Het kabinet trekt zich nu terug om de antwoorden voor te bereiden. Kwart over vijf gaat het debat verder. Over de motie van wantrouwen van Denk, PVV, FvD, Bij1 en BBB wordt pas aan het einde van het debat gestemd.
Het debat is even geschorst. Zodat Sylvana Simons (Bij1) gefeliciteerd kan worden met haar maidenspeech. Felicitaties na een eerste speech zijn gebruikelijk in de Kamer. Over een paar minuten gaat het debat verder.
Volt-leider Laurens Dassen zegt dat 'er nog zoveel uitvoeringsinstanties zijn waar misstanden aan het licht zullen komen'. Hij wil daarom dat het kabinet beter de Kamer informeert over deze problemen. ,,Informatie is zuurstof van onze democratie'', vindt Dassen. Hij stelt voor dat er een 'constitutioneel hof' wordt opgericht om besluiten van het kabinet te kunnen toetsen.
© Hollandse Hoogte / ANP — Laurens Dassen (Volt)
