We sluiten dit liveblog af, omdat het te groot is geworden en daardoor te traag. Het nieuwe, verse blog kunt u hier volgen.
Enorme rijen voor tankstations vanwege benzineprijzen die de pan uit rijzen en nog verder dreigen te stijgen. De gevolgen van de oorlog in Oekraïne worden hier gevoeld aan de pomp. ,,De vraag is of benzine straks nog betaalbaar is”, zegt Jan Pieter de Wilde van Kuster Energy uit Babberich (Premium).
© theo kock persfotografie — Drukte bij tankstation Aral in Elten. Nederlanders haasten zich naar het tankstation nu de benzineprijzen flink stijgen door de oorlog in Oekraïne. In Moldavië, ingeklemd tussen Roemenië en Oekraïne, is voor 60 dagen de noodtoestand afgekondigd vanwege de Russische aanval op Oekraïne. Dat heeft het parlement in Chisinau donderdag in een speciale zitting besloten. Binnen deze noodtoestand zijn massabetogingen verboden en kan de regering 'ongewenste personen' het land uitzetten.
Volgens premier Natalia Gavrilita zijn al ruim 4.000 vluchtelingen aangekomen in Moldavië. Velen van hen willen verder reizen naar de Europese Unie.
De EU-leiders zijn het eens geworden over een nieuw pakket harde sancties tegen Rusland. Die zullen ,,enorme en ernstige gevolgen" hebben voor het land, stellen ze, bijeen op een ingelaste top in Brussel.
De sancties raken onder meer ,,de financiële sector en de energie- en transportsector", vermelden de officiële conclusies van de top. Ook wordt de handel met Rusland in onder andere goederen die ook militair kunnen worden gebruikt aan banden gelegd. Voor sommige Russen wordt reizen naar de EU bemoeilijkt. Ook wordt nog eens een aantal Russen persoonlijk gestraft. Zij kunnen niet meer bij eventueel in de unie ondergebracht vermogen en mogen de EU niet meer in. EU-burgers en -bedrijven mogen ook geen zaken meer met hen doen.
Het blijft niet bij deze strafmaatregelen, dreigen de EU-leiders. Ze komen spoedig met een derde pakket, dat ook bondgenoot Belarus zal treffen. Dat land dient als een van de uitvalsbases voor de Russische invasie in Oekraïne.
Mogelijk gaan ze dan wel over tot het afsluiten van Rusland van het internationale betalingsverkeer, een maatregel die ze volgens ingewijden nu nog achter de hand zouden houden. Ook president Vladimir Poetin en buitenlandminister Sergej Lavrov straffen ze nu nog niet persoonlijk, verwachtten hoge EU-diplomaten vooraf. Premier Mark Rutte opperde al dat die sancties later zouden kunnen volgen.
Voor welke strafmaatregelen Rutte en zijn collega's precies hebben gekozen, blijkt naar verwachting vrijdag. Nu de sancties de zegen hebben van de EU-leiders worden ze door juristen zorgvuldig onderbouwd, zodat gestraften de Europese rechter niet zover kunnen krijgen om er een streep door te zetten.
Oekraïne kan verder rekenen op extra politieke, financiële, humanitaire en logistieke steun, beloven de EU-leiders. Ze beleggen een internationale conferentie om geld voor het benarde land in te zamelen.
De leiders herhalen ook nog eens dat ze zich bewust zijn van de vurige wens van Oekraïne om lid te worden van de EU. Oekraïne en Oost-Europese EU-lidstaten hadden graag gezien dat de EU het land zou uitnodigen om op termijn toe te treden.
De Russische aanval op Oekraïne gaat als een schok door de wereld. Vooral bij kinderen kan dit nieuws en vooral de beelden die nu voorbij komen spannend zijn. Leony Coppens is klinisch psycholoog en heeft veel ervaring met kinderen die een ingrijpende gebeurtenis hebben meegemaakt:
Een transportvliegtuig van de Russische luchtmacht is donderdag in Rusland neergestort tijdens een vlucht om militair materieel te vervoeren. De bemanning is om het leven gekomen.
Volgens het Russische persbureau RIA Novosti gebeurde het ongeluk met de Antonov An-26 in de buurt van de Russische stad Voronezj, op zo'n 200 kilometer van de Oekraïense grens. Het vliegtuig zou zijn neergestort door technische problemen. Waar het naartoe op weg was, is niet bekendgemaakt. Ook is onduidelijk hoeveel personen aan boord waren.
Regionale Nederlandse bedrijven die actief zijn in Oekraïne zien de situatie daar met lede ogen aan. Philips noemt de situatie zeer zorgwekkend en voorziet personeel van satelliettelefoons om contact te houden. ASML zoekt ondertussen naar alternatieve leveranciers in verband met sancties tegen Rusland.
Lees hier het artikel: DAF-dealer hoort de bommen vallen; Philips verstrekt satelliettelefoons aan werknemers in Oekraïne (Premium).
Nederlandse gemeenten tonen vanavond hun solidariteit met Oekraïne. In Rotterdam kleurt de Erasmusbrug geel en blauw (naar de vlag van Oekraïne) en hangt die vlag ook boven in de mast op het stadhuis.
Op het stadhuis van Den Haag worden ook de kleuren blauw en geel geprojecteerd.
Hetzelfde geldt in het buitenland bijvoorbeeld voor Downing Street 10, het ambtshuis van de Britse premier Boris Johnson, en de Brandenburger Tor in Berlijn
De leiders van de G7 hebben de Russische invasie van Oekraïne krachtig veroordeeld. De Russische president Vladimir Poetin ,,heeft oorlog teruggebracht naar het Europese continent", staat in een verklaring die ze na digitaal spoedberaad naar buiten brachten. ,,Hij heeft zichzelf aan de verkeerde kant van de geschiedenis gezet."
Ze noemen de aanval ,,niet uitgelokt en volkomen ongerechtvaardigd" en een "ernstige schending van internationaal recht". Rusland wordt opgeroepen direct alle bloedvergieten te staken en zijn troepen terug te trekken uit Oekraïne. Ook willen de G7-leiders dat Rusland de veiligheid garandeert van waarnemers van de Organisatie voor Veiligheid en Samenwerking in Europa (OVSE), die voor de Russische inval toezagen op de naleving van het bestand tussen Oekraïne en de pro-Russische separatisten in het oosten van het land.
De leiders van de G7-landen kondigden zware economische en financiële sancties tegen Rusland aan. Ook Belarus wordt streng veroordeeld. Russische troepen zijn onder meer vanuit dat land Oekraïne binnengevallen. De leden van de G7 zijn de VS, Duitsland, Canada, Frankrijk, Italië, Japan en het Verenigd Koninkrijk.
De Oekraïense minister van Volksgezondheid meldt volgens persbureau Reuters dat er vandaag aan Oekraïense zijde 57 doden zijn gevallen en dat er 169 mensen gewond zijn geraakt door de Russische beschietingen.
Ook zouden enkele duizenden mensen zijn gevlucht richting buurlanden, voornamelijk Moldavië en Roemenië. Verder wordt geschat dat zo'n 100.000 Oekraïners hun huis hebben verlaten, meldt VN-vluchtelingenorganisatie UNHCR. Een woordvoerder benadrukt dat het om een ruwe schatting gaat. Het is niet duidelijk hoeveel mensen precies op de vlucht zijn geslagen en hoeveel naar het buitenland zijn vertrokken.
De Europese Unie heeft gezegd klaar te zijn voor de komst van vluchtelingen uit Oekraïne. Meerdere landen laten weten voorbereidingen te treffen. Veel mensen hebben hun huis verlaten nadat de Russische aanvallen begonnen, maar ook eerder sloegen mensen al op de vlucht uit angst voor een invasie.
© REUTERS — Veel verkeer op de uitgaande wegen van hoofdstad Kiev. Ondertussen claimt een adviseur van de Oekraïense president Zelenski tegenover persbureau Reuters, dat de Oekraïners het Hostomel-vliegveld, aan de rand van hoofdstad Kiev, weer in handen hebben. Dat zou betekenen dat de Oekraïeners het weer heroverd hebben op de Russen, die het vliegveld vanmiddag innamen.
De Amerikaanse president Joe Biden is begonnen aan persconferentie over de situatie in Oekraïne. Hij stelt dat de Russische invasie is begonnen zoals voorspeld door het westen. ,,Poetin is de agressor. Poetin startte de oorlog. En hij moet de consequenties dragen.'' Biden spreekt van een grove schending van het internationaal recht door Rusland. ,,Dit is een gevaarlijk moment voor Europa.''
Hij kondigt zware sancties en exportbeperkingen aan tegen Rusland. Ze zijn afgestemd met de andere westerse bondgenoten, ,,om Rusland te weren uit de internationale economische gemeenschap''. De Russische elite wordt geraakt door de sancties, stelt Biden, omdat die families Poetin hebben gesteund.
De Amerikaan zegt dat het hier niet bij zal blijven en dat zijn land meer zal doen om Oekraïne te helpen. ,,Wij staan op tegen pestkoppen''. Wel zegt hij dat Amerikaanse strijdkrachten niet op Oekraïens grondgebied zullen vechten. Maar als Rusland met een cyberaanvol komt, 'dan zal Amerika reageren'.
Biden zegt dat het de komende weken en maanden zwaar zal worden voor de inwoners van Oekraïne. ,,Maar we zullen van Poetin de paria van de wereld maken.''
In de beantwoording van vragen van de pers stelt de president zijn Russische collega niet te hebben onderschat. ,,Poetin heeft grotere ambities dan Oekraïne. Hij wil de Sovjet-Unie herstellen.'' Sancties die direct gericht zullen zijn tegen de Russische president liggen op tafel, aldus Biden.
Biden is op dit moment niet van plan met Poetin te gaan praten, zo zei hij toen een andere journalist daarnaar vroeg.
© AFP — De Amerikaanse president Joe Biden. Premier Rutte verwacht morgen een sanctiepakket dat Poetin en zijn entourage ‘in financiële en economische zin ongenadig hard gaat raken’. Vlak na aankomst in Brussel en een halfuurtje voor de start van het overleg met zijn Europese collega’s sprak Rutte van ‘het zwaarste pakket denkbaar’. De Raad moet volgens hem afwegen of ook Poetin persoonlijk nu al moet worden aangepakt. Een reisverbod zou eventueel overleg met hem later bemoeilijken als ooit die dialoog er weer zou komen, aldus Rutte.
België wil vandaag en morgen ‘geen sancties die blaffen, maar die bijten’. Dat zei de Belgische premier Alexander De Croo onderweg naar het overleg met zijn Europese collega’s. België is akkoord met wat op tafel ligt en het mag nog harder worden. ,,Het moet pijn doen aan Russische kant. Banken en grote bedrijven uit Rusland moeten veel moeilijker toegang krijgen tot de internationale financiële markten”, aldus De Croo. Maatregelen achter de hand houden om op verdere escalatie te kunnen reageren is voor De Croo niet nodig. ,,Veel erger dan dit kan het niet worden.”
© ANP — Premier Mark Rutte geeft in Brussel een reactie aan de pers voor aanvang van een ingelaste top met de regeringsleiders van de EU-landen over het conflict met Rusland. Rusland riskeert een schorsing of zelfs verlies van zijn lidmaatschap van de 47 landen tellende Raad van Europa in Straatsburg. Dat blijkt uit een communiqué van de Raad na spoedoverleg vanmiddag.
Na een scherpe veroordeling van Ruslands militaire acties en een dringende oproep om zijn invasie onmiddellijk te beëindigen, zegt het ministerscomité dat het morgen opnieuw bijeenkomt ‘om te praten over verdere maatregelen inclusief die onder artikel 8 van ons statuut’. Dat artikel voorziet in schorsing van een lidstaat en als die volhardt in zijn gedrag, in stopzetting van het lidmaatschap.
Oekraïense Parlementsleden zijn diep teleurgesteld over het Europese sanctietempo. ,,Vanmorgen om 5 uur werden we wakker met het geluid van beschietingen en bomaanslagen vlakbij ons huis. We hadden verwacht dat Europa als goede buur om 6 of 7 uur haar vooraf overeengekomen sancties wel in werking zou hebben, maar we zijn 15 uur verder en ze zijn er nog steeds niet”, aldus Ivanna Klympush-TsinTsadze, sprekend in het Europese Parlement. ,,Ik zal wel emotioneel worden”, waarschuwde ze haar Europese collega-Parlementsleden vooraf.
Klympush toonde zich ook teleurgesteld dat een aantal EU-lidstaten – ze noemde Duitsland, Cyprus, Hongarije en Italië – volgens haar nog op de rem staat. ,,Ik hoop dat jullie niet inleveren op waarden”, zo besloot ze.
Collega’s van Klympush drongen er bij de Parlementsleden op aan snel het Russische betalingsverkeer stil te leggen door Rusland uit te sluiten van Swift en no-fly-zones in te stellen, ‘die er natuurlijk sinds vanmorgen al hadden moeten zijn’. Vadym Halaichuck, een collega van Klympush, riep het Europarlement ook op al zijn invloed te gebruiken om druk te zetten op die lidstaten die ‘het naar wij horen geweldig zware sanctiepakket’ nog zouden tegenhouden.
Met het afvuren van tientallen raketten begon Rusland gisternacht de invasie in Oekraïne. Grondtroepen trokken daarna vanaf drie fronten het land in. Het is een aanval ‘uit het boekje’ om zoveel mogelijk verwarring te zaaien, zeggen Nederlandse oud-generaals (Premium).
© AP — Grote chaos in de Oekraïense havenstad Marioepol. De Russen hebben in het noorden van Oekraïne de voormalige kerncentrale van Tsjernobyl veroverd. Volgens Oekraïne vielen Russische militairen het gebied binnen vanuit het nabijgelegen Belarus. Lokale media melden dat een opslagplek voor kernafval van de centrale, waar in 1986 de grootste kernramp ooit plaatsvond, is getroffen door Russische beschietingen.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski noemde de aanval op Tsjernobyl 'een oorlogsverklaring aan heel Europa'. Zelenski schreef op Twitter dat 'onze verdedigers hun levens geven zodat de tragedie van 1986 zich niet herhaalt'. Tijdens de kernramp maakten Rusland, Oekraïne en Belarus nog deel uit van de communistische Sovjet-Unie.
,,We zitten in het donkerste uur van ons continent sinds de Tweede Wereldoorlog. Een kernwapenmacht is een grootschalige invasie begonnen in een democratisch buurland en bedreigt iedereen die wil helpen met nucleaire vergelding.”
Met die woorden opende EU-buitenlandchef Josep Borrell zojuist een debat met twee commissies uit het Europese Parlement. Aan het debat nemen ook Parlementsleden uit Oekraïne deel. Volgens voorzitter David McAllister van de buitenlandcommissie beleven ‘Europa en de hele wereld een zwarte dag’. Zijn collega Nathalie Loiseau van de subcommissie veiligheid en defensie: ,,Dit is een oorlog tegen alles wat wij zijn en daarom een oorlog tegen ons.” Het debat in de twee commissies loopt vooruit op een plenair EP-debat komende dinsdag.
© EPA — Josep Borrell Het Russische ministerie van Defensie heeft bevestigd dat grondtroepen Oekraïne zijn binnen gegaan. Het is de eerste bevestiging van de inzet van die grondtroepen van Russische zijde. Eerder was al wel gemeld dat met luchtaanvallen tientallen Oekraïense militaire installaties waren bestookt en vernietigd.
Het Russische leger heeft naar eigen zeggen 83 doelwitten op het Oekraïense vasteland vernietigd. Het ministerie van Defensie meldt dat daarmee de doelen voor vandaag zijn bereikt, aldus het Russische persbureau Interfax.
Defenisiewoordvoerder meldde volgens persbureau Reuters dat de troepen richting de stad Kherson gingen. De regio rond die stad, ten noordwesten van de Krim, zou al niet meer in Oekraïense handen zijn, meldden de lokale autoriteiten eerder vandaag.
De Oekraïense havenstad Marioepol zou zwaar onder vuur liggen, meldt een diplomatieke bron aan persbureau Reuters. Er wordt melding gemaakt van honderden explosies.
De lokale autoriteiten melden dat 26 mensen na de beschietingen in het ziekenhuis worden behandeld aan hun verwondingen. De verwachting is dat Russische troepen elk moment de stad kunnen binnenvallen.
© AP — Rook en chaos in Marioepol na een waarschijnlijke Russische luchtaanval. De Russische president Vladimir Poetin heeft zijn besluit om Oekraïne binnen te vallen verdedigd. Volgens Poetin waren de veiligheidsrisico's voor Rusland zo groot geworden dat er geen andere mogelijkheid meer bestond. ,,Ze hebben ons simpelweg niet de optie gegeven om anders te handelen."
Rusland is ook voorbereid op sancties, zo beklemtoont de president. "We begrijpen allemaal in wat voor wereld we leven. We hebben ons op de een of andere manier voorbereid op wat er nu gebeurt op het vlak van restricties en sanctiebeleid."
Eerdere maatregelen om de veiligheidssituatie te veranderen hebben niets opgeleverd, zei Poetin tijdens een ontmoeting met vertegenwoordigers van het Russische bedrijfsleven. Hij verklaarde ook dat Rusland deel blijft uitmaken van de wereldeconomie en dat de Russen niet van plan zijn om schade toe te brengen aan 'het systeem' waar ze onderdeel van zijn. Volgens Poetin 'moeten partners dat begrijpen en Rusland niet uit dat systeem duwen'.
Rusland is ook voorbereid op sancties, zo beklemtoont de president. ,,We begrijpen allemaal in wat voor wereld we leven. We hebben ons op de een of andere manier voorbereid op wat er nu gebeurt op het vlak van restricties en sanctiebeleid."
De Britse premier Boris Johnson heeft zojuist nieuwe sancties van het Verenigd Koninkrijk tegen Rusland afgekondigd. Hij noemt het 'het grootste en zwaarste pakket van economische sancties dat Rusland ooit gezien heeft'. ,,We gaan Rusland helemaal uit het internationale economische systeem weren.''
Het Verenigd Koninkrijk gaat Russische banken ‘totaal’ weren van het Engelse financiële systeem. Alle tegoeden van de Russische VTB-bank worden bevroren. Russische bedrijven mogen geen geld meer lenen in het VK, Russen mogen nog maar een zekere hoeveelheid vermogen stallen in het VK en het Russische Aeroflot mag er niet meer landen. De verkoop aan Russen van high-tech materiaal of technologie die militair ingezet kunnen worden, wordt verboden.
© AFP — De Britse premier Boris Johnson. De Europese aandelenbeurzen gingen vandaag hard onderuit door schrik bij beleggers over de Russische invasie van Oekraïne. De Verenigde Staten en de Europese Unie hebben al gezegd dat er nieuwe zware sancties komen tegen Rusland. De prijzen van grondstoffen zoals olie, gas en metalen gingen juist sterk omhoog door zorgen over verstoringen van de Russische leveringen door het sterk escalerende conflict rond Oekraïne.
De Amsterdamse AEX-index eindigde met een min van 2,7 procent op 708,55 punten. De MidKap dook 3,3 procent in het rood op 994,21 punten. De hoofdgraadmeters in Londen, Frankfurt en Parijs werden tot 4 procent lager gezet. De koersverliezen liepen tegen het einde van de handelsdag wel iets terug ten opzichte van eerder op de dag.
De RTS-index in Moskou ging maar liefst meer dan 38 procent onderuit, door enorme verliezen voor bijvoorbeeld gasconcern Gazprom, oliebedrijf Rosneft en de grote Russische bank Sberbank. Daardoor ging meer dan 200 miljard dollar aan beurswaarde in Moskou verloren. Ook de Russische roebel moest zwaar terrein prijsgeven.
Een vat Brentolie steeg met bijna 7 procent tot meer dan 103 dollar per vat, waarmee die prijs voor het eerst sinds 2014 weer boven de 100 dollar uitkwam. Amerikaanse olie werd ruim 5 procent duurder op circa 97 dollar per vat. De Europese gasprijs sprong met bijna 60 procent omhoog. Ook de prijzen van bijvoorbeeld tarwe en granen, aluminium en goud zaten in de lift door alle onrust.
Ook de Nederlandse adviesprijs voor benzine komt voor het eerst boven de 2,20 euro per liter. Dat meldt consumentencollectief UnitedConsumers dat dagelijks de adviesprijzen van vijf grote oliemaatschappijen in de gaten houdt. Vanwege de invasie in Oekraïne zijn de olieprijzen wereldwijd flink opgelopen en de oliesector rekent dat door in de tarieven voor automobilisten.
Voor een liter Euro95 (E10) gaat de gemiddelde advies prijs in een keer met 1,4 cent omhoog, werd donderdagavond bekend. Met ingang van vrijdag gaat het dan om 2,213 euro. Voor diesel bedraagt de adviesprijs dan 1,890 euro en voor lpg 1,158 euro.
De Europese leiders zijn vanavond in spoedberaad bijeen en buigen zich over de vraag: wat wordt onze tegenzet nu Vladimir Poetin de aanval heeft ingezet? In koor klinkt het dat ‘maximale sancties’ op tafel liggen, maar welke dat zijn blijkt waarschijnlijk pas in de loop van vrijdag.
De EU werkt niet alleen aan nieuwe zware sancties voor Rusland, maar wil ook Belarus treffen. De aanval op Oekraïne komt immers ook van die zijde, zeggen hooggeplaatste EU-bronnen. Belarus loopt de laatste jaren steeds meer aan de leiband van Moskou. Rusland posteerde er de afgelopen weken tienduizenden militairen, die nu ook worden ingezet voor de inval in Oekraïne.
Afgelopen anderhalf jaar heeft de EU het regime in Minsk al veel sancties opgelegd voor het neerslaan van de oppositie tegen de autocratische president Loekasjenko.
Zeker 788 mensen zijn in Rusland opgepakt bij demonstraties tegen de invasie in buurland Oekraïne. Dat meldt de organisatie OVD-Info, die protesten en arrestaties bijhoudt. De arrestaties vonden plaats in onder meer Moskou en Sint-Petersburg.
In meerdere steden zijn Russen de straat opgegaan om te demonstreren. Op sociale media circuleren beelden van betogingen in onder meer Jekaterinenburg en Novosibirsk. Volgens OVD-info heeft de politie in zo'n 38 steden arrestaties verricht.
De Russische autoriteiten hebben mensen gewaarschuwd om niet te gaan demonstreren. Zij kunnen rekenen op zware sancties. Een mensenrechtenactiviste in Moskou, Marina Litvinovitsj, werd gearresteerd voor haar woning, nadat ze had opgeroepen te protesteren tegen de oorlog in Oekraïne.
Eerder vanmiddag werd al gemeld dat Russische militairen een strategisch gelegen vliegveld aan de rand van de Oekraïense hoofdstad Kiev in handen hebben weten te krijgen. Om het terrein werd urenlang gevochten (zie ook de video hieronder). De Oekraïense president Volodimir Zelenski zegt dat zijn militairen nog bezig zijn om de Russen terug te dringen.
Hostomel ligt ongeveer 25 kilometer ten noordwesten van het centrum van Kiev. Het ligt bovendien een paar kilometer van een snelweg tussen Kiev en Belarus.
Volgens persbureau Reuters meldden Oekraïense militaire autoriteiten zojuist dat de Russen het vliegveld al gebruiken om er troepen heen te brengen. Twintig helikopters hebben er luchtlandingstroepen afgeleverd. CNN meldde eerder vandaag ook de inzet van zulke troepen om het vliegveld te veroveren.
Het Rode Kruis opent giro 5125 voor humanitaire hulp in Oekraïne en de omliggende landen. De hulporganisatie verwacht dat er de komende tijd veel hulp nodig zal zijn. Te denken valt aan voedsel, water, medische zorg en psychosociale zorg voor mensen die op de vlucht slaan.
Het Rode Kruis maakt zich ernstige zorgen over de veiligheid van mensen in Oekraïne. Daarom roept de hulporganisatie alle strijdende partijen op om het humanitair oorlogsrecht te respecteren en burgers die niet meedoen aan de strijd te beschermen. Ook moeten Rode Kruis-hulpverleners hun werk veilig kunnen doen.
Sinds afgelopen week repareert het Rode Kruis belangrijke watervoorzieningen in Oost-Oekraïne. Deze waren beschadigd geraakt door het opgelaaide geweld in het gebied. Ook heeft het Rode Kruis duizenden liters water gebracht naar belangrijke plekken in de regio Donetsk, zoals ziekenhuizen.
De Verenigde Staten vermoeden dat de Russische invasie van Oekraïne bedoeld is om de Oekraïense regering te onthoofden. Een van de drie belangrijkste zogenoemde aanvalsassen is gericht op de hoofdstad Kiev, aldus een hoge Amerikaanse defensiefunctionaris.
Volgens Washington zijn de Russen van plan de regering in feite te onthoofden en hun eigen manier van besturen te installeren, ,,wat deze vroege stappen zou verklaren", aldus de functionaris.
Een hoge Russische politicus had eerder al gezegd dat Moskou naar een pro-Russische regering in Oekraïne streeft, om daarmee de Amerikaanse invloed te verdrijven.
Volgens Oekraïense functionarissen marcheren de Russen geleidelijk richting Kiev. De Oekraïners vrezen ook dat de Russen luchtlandingen gaan uitvoeren om daarna op te rukken naar het regeringsdistrict in Kiev.
Een woordvoerder van de Russische machthebbers in het Kremlin weigerde te zeggen of de Russen een 'eigen' regering in Kiev willen installeren.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski stelt dat 'de vijand' langzaamaan terrein wint in de regio Tsjernichiv in het noorden van het land. Hij stelt ook dat het Oekraïense leger met verliezen kampt, maar dat ook veel 'Russische toestellen en legervoertuigen' zijn vernietigd.
De lokale autoriteiten van de zuidelijke regio Cherson meldt verder volgens persbureau Reuters dat delen van de regio niet meer in Oekraïense handen zijn. Cherson grenst aan de Krim. Het Russische leger voert daar vandaan aanvallen uit. Het schiereiland in de Zwarte Zee werd in 2014 door Rusland geannexeerd, na de val van de pro-Russische president in Kiev. Ook elders in het zuiden van Oekraïne vinden nog altijd aanvallen plaats. Zo zou ook de regio Henitsjesk niet meer in Oekraïense handen zijn.
Eerder vanmiddag bevestigde een Amerikaanse functionaris tegenover het persbureau dat Rusland inderdaad vanuit drie hoeken Oekraïne aanvalt. Er zouden inmiddels al meer dan 100 Russische raketten zijn afgevuurd en meer dan 75 Russische luchttoestellen zijn ingezet bij de aanvallen.
De Verenigde Staten worden wakker met het nieuws dat de wereld in brand staat. Amerika correspondent Karlijn van Houwelingen vanuit New York. In Frankrijk zit correspondent Frank Renout:
De burgemeester van Kiev heeft een avondklok afgekondigd. Inwoners van de Oekraïense hoofdstad moeten van 22.00 tot 07.00 uur thuisblijven, melden lokale media.
Burgemeester Vitali Klitsjko voert de avondklok in om de inwoners te beschermen. In en rond Kiev vinden aanvallen door het Russische leger plaats. Vier metrostations in de stad worden gebruikt als schuilkelders (zie video). Tijdens de avondklok rijdt geen openbaar vervoer.
In Oekraïne geldt sinds middernacht de noodtoestand, al voordat Rusland met de aanval begon. De noodtoestand geeft regionale overheden de mogelijkheid om zware maatregelen te nemen.
Gemeenten en waterschappen moeten hun contracten met Gazprom verbreken. Dat staat in een petitie die binnen enkele uren al bijna 15.000 keer is ondertekend. ,,120 gemeenten en meer dan de helft van de waterschappen nemen gas af van Gazprom, het Russische staatsbedrijf. Jaarlijks vloeien zo tientallen miljoenen euro’s publiek geld via Nederlandse gemeenten naar de Russische oorlogskas’’, stelt Werner Schouten, die samen met onder andere directeur Marjan Minnesma van stichting Urgenda het initiatief nam voor de petitie #StopGazprom.
Gazprom verzorgt bovendien samen met Energie Beheer Nederland ruim 10 procent van de gasproductie op het Nederlandse deel van de Noordzee. De Russische staat is grootaandeelhouder van het bedrijf, dat strak wordt gecontroleerd door Poetin en zijn bevriende oligarchen. Gazprom heeft in Rusland een monopolie op gasexport en draagt zo’n 5 procent bij aan het Russische bruto binnenlands product. ,,Geld waarmee Poetin het leger financiert dat nu Oekraïne is binnengevallen’’, zegt Schouten. ,,Elk afgesloten contract door Gazprom Energy duwt ons dieper in de armen van Poetin. In plaats van het spekken van de Russische oorlogskas via Gazprom, moeten gemeenten kiezen voor duurzame, Nederlandse energieleveranciers.’’
De gemeenteraad van Utrecht, klant van Gazprom, heeft naar aanleiding van de petitie schriftelijke vragen ingediend bij het college.
De oorlog met Oekraïne zorgt ook onder de Russische bevolking voor onbegrip. Eugenia Kuznetsova is een Russische journalist van de krant RBC:
Acht Nederlandse gevechtsvliegtuigen worden ingezet voor de bewaking van het NAVO-luchtruim boven Oost-Europa. Als eerste gingen hiervoor donderdag twee Nederlandse F-35's de lucht in (zie ook onze post van 11:25.36). Later op de dag werden ze vervangen door twee F-16's, aldus het ministerie van Defensie.
De inzet heeft te maken met de grootscheepse Russische militaire inval in Oekraïne. De jachtvliegtuigen kunnen met behulp van tankvliegtuigen lang in de lucht blijven. Waar ze precies worden ingezet, maakt het ministerie niet bekend. De toestellen keren na hun dagelijkse inzet weer terug naar hun basis in Nederland.
Er staat een pool van acht Nederlandse gevechtsvliegtuigen 24/7 klaar voor deze taak in Oost-Europa. Het gaat om vier F-35's die zijn gestationeerd in Leeuwarden en vier F-16's van vliegbasis Volkel. De vliegtuigen worden altijd in een tweetal ingezet.
Luchtvaartmaatschappij KLM laat haar bemanningen niet meer overnachten in Rusland vanwege de 'onzekere situatie'. Dat meldde een woordvoerster van KLM. De maatschappij schrapt om die reden een vlucht die vanavond naar Moskou zou vliegen. KLM vliegt vooralsnog wel gewoon door het Russische luchtruim.
Russische troepen hebben het gebied bij de voormalige Oekraïense kernreactor Tsjernobyl bereikt. Volgens Oekraïne kwamen de militairen het land in vanuit Belarus. Lokale media melden dat het gevaar bestaat dat een opslagplek voor kernafval wordt getroffen door Russische beschietingen. Het gebied is radioactief sinds een kernreactor ontplofte in 1986. Dit werd de grootste kernramp ooit.
De Oekraïense president Volodimir Zelenski noemt de aanval op Tsjernobyl 'een oorlogsverklaring aan heel Europa'. Zelenski schrijft op Twitter dat 'onze verdedigers hun levens geven zodat de tragedie van 1986 zich niet herhaalt'.
Oekraïense functionarissen zeiden eerder op de dag dat Russische militairen in voertuigen vanuit Belarus de regio rond de Oekraïense hoofdstad Kiev waren binnengedrongen. Oekraïne vermoedde al voor de invasie dat Rusland via het noorden zou kunnen binnenvallen, met mogelijke gevechten bij Tsjernobyl als gevolg. Begin deze maand hadden Oekraïense militairen nog geoefend in het gebied rondom de reactor.
In heel Oekraïne worden aanvallen gemeld. We zetten ze op een kaart:
De Europese Unie heeft de Russische ambassadeur bij de EU ontboden om de onmiddellijke terugtrekking van de Russische troepen uit Oekraïne te eisen. De buitenlanddienst van de EU heeft de verontwaardiging van de unie over de Russische invasie overgebracht, zegt EU-buitenlandchef Josep Borrell.
De Russische president Vladimir Poetin moet onverwijld stoppen met de militaire operaties, en onvoorwaardelijk terugtrekken uit heel Oekraïne, is de ambassadeur te verstaan gegeven. Ook is de boodschap overgebracht dat de EU-leiders vanavond zullen besluiten tot een 'ferm antwoord' met een nieuw sanctiepakket dat Rusland hard zal raken.
Rusland en China wijzen met een beschuldigende vinger naar Kiev en de Westerse landen voor de escalatie in het conflict omtrent Oekraïne. Dat heeft de Russische minister van Buitenlandse Zaken Sergej Lavrov meegedeeld na een gesprek met zijn Chinese ambtsgenoot Wang Yi.
,,De ministers hebben hun gezamenlijke overtuiging geuit dat de oorzaak voor de huidige crisis ligt in de weigering van Kiev - aangemoedigd door de Verenigde Staten en zijn bondgenoten - om de akkoorden van Minsk te implementeren", aldus Lavrov.
Tegen de Chinese staatszender CCTV verkondigde Wang op zijn beurt dat China altijd de soevereiniteit en territoriale integriteit van alle landen heeft erkend. Anderzijds heeft het conflict omtrent Oekraïne 'complexe en speciale historische aspecten' en begrijpt Peking Ruslands legitieme zorgen over veiligheidskwesties.
